Zet een punt achter stress

Stress, we kennen het allemaal. Die deadline van vrijdagmiddag die u niet denkt te gaan halen, een slechte relatie met uw kinderen of het overlijden van iemand die u dierbaar is. Stuk voor stuk oorzaken van stress, en stuk voor stuk lastig tot onmogelijk om te voorkomen. Maar wat doet deze stress nu precies met het lichaam?

Wat is stress precies?

Heel kort gezegd is stress spanning. Wanneer iets spannends gebeurt maakt het lichaam ons klaar voor actie. Dit doet het lichaam door vanuit de hersenen een signaal naar de bijnieren te sturen, welke vervolgens beginnen met de productie van adrenaline. Dit hormoon maakt ons gefocust, scherp en alert. Adrenaline zorgt namelijk voor een verhoging van de hartslag, de bloeddruk en de hoeveelheid glucose in het bloed, evenals het versnellen van de ademhaling.

Wanneer de spanning is verminderd, reageert het brein door weer een signaal naar de bijnieren te sturen, ditmaal om het hormoon cortisol aan te maken. Cortisol zorgt er op zijn beurt voor dat het lichaam weer bijkomt van de spannende gebeurtenis, door te compenseren voor het verlies van energie. Cortisol zorgt in spieren namelijk voor de omzetting van eiwitten in aminozuren. Deze aminozuren kunnen vervolgens omgezet worden in glucose (energie).

Deze stressreactie is heel natuurlijk en van essentieel belang. Het geheugen, de alertheid, het zicht en de kracht van lichamelijke inspanning verbetert. Deze veranderingen in ons lichaam verhogen onze overlevingskans in levensbedreigende situaties.

 

Wat is dan het probleem?

Hierboven is een gezonde stressreactie omschreven: potentieel gevaar leidt tot stress en daarna keert het lichaam terug in een staat van rust. Maar wanneer steeds maar weer nieuwe stressvolle situaties zich voor blijven doen, heeft het lichaam niet de tijd om terug te keren naar de rust staat. Dit ontregelt het lichaam en valt dus onder de noemer ‘ongezonde stress’, ook wel chronische of onbeheersbare stress genoemd.

Zo’n ongezonde situatie wordt overigens niet alleen veroorzaakt door ingrijpende gebeurtenissen zoals het overlijden van een geliefde, of een ongeluk. De grootste aantasting komt van de subtielere, langdurige invloeden uit ons dagelijkse leven. Voorbeelden hiervan zijn eenzaamheid, slecht slapen, ongezond eten, weinig bewegen, roken en drankgebruik.

Het effect van deze ongezonde stress is enorm, en dat is nog zacht uitgedrukt. De hersenen worden namelijk op verschillende plekken aangetast door deze constante toevloed van stress gerelateerde hormonen. Dit zijn de gebieden die verantwoordelijk zijn voor plannen, prioriteiten stellen, de aandacht erbij houden, paniek in toom houden, verleidingen weerstaan en reageren op onverwachte gebeurtenissen. Het gevolg is dus onder andere chaotisch plannen, wisselvallige emoties en concentratieproblemen.

 

Wat kan ik eraan doen?

Het goede nieuws is dat na een maand vrij van de stress veroorzakende invloeden, het brein weer hersteld is. Natuurlijk is het vrijwel onmogelijk om uzelf volledig voor stress te weren. Het leven zit immers vol dingen waar we zelf geen invloed op hebben. Gelukkig kunt u verschillende gewoontes in uw dagelijkse routine implementeren om het brein weerbaarder te maken. We zullen er een aantal toelichten:

Voldoende slaap

Het krijgen van voldoende slaap is een van de krachtigste middelen tegen stress. Tijdens de slaap worden namelijk afvalstoffen uit het brein verwijderd. Gemiddeld hebben we 8 uur slaap nodig per nacht, terwijl de gemiddelde Nederlander na 7 uur en een kwartier alweer op staat. In de afgelopen 40 jaar zijn we zelfs maar liefst een uur minder gaan slapen. Reden genoeg dus om toch net even een uurtje eerder het bed in te duiken.

Probeer meditatie

Voor de één al jaren duidelijk, voor de ander een grote verrassing: het positieve gezondheidseffect van mediteren. Mediteren traint het brein om sneller de aandacht weer te kunnen richten na te zijn afgedwaald. Mensen die mediteren hebben een beter werkgeheugen, reageren flexibeler op nieuwe dingen en kunnen beter met emoties omgaan.

Gezonde voeding

Onze stofwisseling raakt snel ontregeld ten gevolg van stress, met name de hormonen die een rol spelen bij de bloedsuikerhuishouding, zoals insuline. Zelf proberen de bloedsuikerspiegel onder controle te houden kan veel schelen. Eet zo min mogelijk suiker, eet niet te vaak en probeer de consumptie van koolhydraten te beperken. Hiermee voorkomt u bloedsuikerschommelingen.

Lekker bewegen

Ten slotte: zorg voor voldoende lichamelijke inspanning. Tijdens lichaamsbeweging maakt het brein groeistoffen aan die de aantasting van het brein kunnen tegengaan. Hiervoor hoeft u niet intensief te gaan bodybuilden of trainen voor een marathon. Driemaal per week 45 minuten stevig doorwandelen is voldoende.

 

Bron: NEMO Kennislink en NRC Nieuws